Lịch sử khí tượng Bão_số_13_năm_2013

Quỹ đạo của bão số 13, cơn áp suất thấp có đường đi dài nhất năm 2013.
Thang bão Saffir-Simpson
ATNĐBNĐC1C2C3C4C5

Cuối ngày 30 tháng 10, Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) phát hiện một khu vực áp suất thấp đã hình thành gần đảo Chuuk.[1] Vào ngày 1 tháng 11, một vùng thấp ở phía đông nam của Yap đã hình thành trong khu vực áp suất thấp đó, và JMA đã nâng cấp hệ thống thành áp thấp nhiệt đới ở phía đông Palau vào cuối ngày.[2][3] Tuy nhiên, cơ quan này sớm hạ bậc nó chỉ còn là một vùng thấp chỉ sáu giờ sau đó, vì hệ thống vẫn chưa được tổ chức một cách chặt chẽ do vùng đối lưu bị hạn chế ở sườn phía tây của nó.[4][5] Hai ngày sau, JMA lại nâng cấp nó thành một áp thấp nhiệt đới ở gần khu vực Palau vào đầu mùng 3. Trung tâm Cảnh báo bão Liên hợp (JTWC) đã ban hành cảnh báo đầu tiên cho áp thấp nhiệt đới này.[6][7]

Chỉ ba giờ sau, hệ thống được JTWC nâng cấp lên một áp thấp nhiệt đới và được đặt số hiệu là 30W, và họ dự báo nó sẽ trở thành một cơn bão cấp 1 ở Biển Đông. Trong bản báo cáo cuối năm, JTWC chỉ ra rằng 30W đã trở thành một áp thấp nhiệt đới vào mùng 2.[2] Vùng thấp bắt đầu di chuyển và một phần hoàn lưu của nó đã bị đứt nhưng được tổng hợp bởi các đối lưu sâu bị cắt về phía tây. Tại thời điểm đó, áp thấp nhiệt đới bị chi phối bởi rìa phía nam của áp cao cận nhiệt đới ở phía bắc, và độ đứt gió thẳng đứng là từ yếu đến trung bình, nhưng được bù lại bởi dòng chảy ra xuyên tâm và một phần phát triển về phía cực.[8] Cuối ngày 3 tháng 11, Cục quản lý Thiên văn, Địa vật lý và Khí quyển Philippines (PAGASA) chính thức công nhận nó là một áp thấp nhiệt đới và đặt cho nó tên địa phương là Wilma.[9]

Ngày 4 tháng 11, Wilma đã đổ bộ vào khu vực Surigao del Sur, Philippines vào khoảng trước 04:00 UTC, và JMA đã bắt đầu ban hành các cảnh báo về áp thấp nhiệt đới ở biển Bohol từ 06:00 UTC, và họ dự báo nó sẽ mạnh lên thành thành một cơn bão nhiệt đới trong vòng 24 giờ.[10][11] Ngay sau đó, PAGASA hạ Wilma chỉ còn là một vùng thấp vào lúc 09:00 UTC.[12] Mặc dù bị ma sát với đất liền và các đảo khi đi qua Philippines, nhưng áp thấp nhiệt đới lại có chút cải thiện về tổ chức, và nó bắt đầu tăng tốc về phía tây.[13] Cuối ngày hôm đó, nó đi vào Biển Sulu, vượt qua Palawan vào Biển Đông vào sáng ngày mùng 5. Theo dữ liệu chuẩn mà JTWC đã theo dõi, 30W đạt cường độ bão nhiệt đới (trong 1 phút) tại 06Z và 12Z, khi mà áp thấp lưu thông ở cường độ yếu và một phần của nó đã tiếp xúc với các đối lưu sâu ở phía bắc vào buổi trưa.[14] Cuối ngày hôm đó, JTWC hạ cấp 30W xuống chỉ còn là áp thấp nhiệt đới do hoàn lưu của nó ngày càng bị chia ra.[15]

Áp thấp nhiệt đới đi vào bán đảo Mã Lai vào mùng 8

Ngày 6 tháng 11, JTWC ban hành cảnh báo cuối cùng về 30W lúc 06:00 UTC, khi áp thấp nhiệt đới bắt đầu suy yếu.[16] Lúc này, nhiều tờ báo, các trang web uy tín của Việt Nam bắt đầu sử dụng từ "Bão số 13" để gọi áp thấp nhiệt đới này,[17] mặc dù Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Việt Nam vẫn chưa sử dụng từ này để gọi cho áp thấp nhiệt đới.[18] Đến vùng biển chỉ cách Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận thuộc vùng Nam Trung Bộ của Việt Nam vài ki-lô-mét, JMA ngừng cảnh báo mạnh lên thành bão cho áp thấp nhiệt đới vào buổi trưa, mặc dù nó vẫn còn duy trì sức gió tối đa trong 10 phút là 30 hải lý trên giờ (55 km/h; 35 mph).[19] Đến tối hôm đó áp thấp đã đổ bộ vào Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Theo dữ liệu chuẩn của JTWC, 30W suy yếu thành một vùng thấp vào đầu ngày 07 tháng 11, nhưng nó đã phát triển lại thành áp thấp nhiệt đới vào buổi trưa, khi bão đi vào vịnh Thái Lan sau khi qua biên giới phía nam của Thái LanCampuchia.[2][20] Cuối ngày hôm đó, JTWC thông báo rằng sự tổ chức và độ xoáy của 30W đã trở nên tốt hơn.[21] Sáng sớm ngày 8 tháng 11, áp thấp nhiệt đới đổ bộ vào khu vực cách khoảng 200 km (125 dặm) về phía nam-tây nam của Bangkok, Thái Lan.[22] Kể từ 06: 00Z (UTC), JMA ngừng theo dõi bởi vì nó di chuyển ra khỏi khu vực mà họ giám sát.[23] Áp thấp đến vùng biển Andaman sau khi vượt qua bán đảo Mã Lai vào trước buổi trưa, nhưng sau đó đi đến vùng có đối lưu sâu hơn nên áp thấp tan nhanh chóng.[2][24]

Dự báo của Hải quân Hoa Kỳ khi áp thấp nhiệt đới tiến sát Ấn Độ

Ngày 9 tháng 11, áp thấp đi chậm lại, và với độ đứt gió thẳng đứng thì nó đã trở nên yếu hơn so với lúc áp thấp nằm ở phía tây nam của Yangon, Burma, điều kiện này cũng khiến cho nó bị tiếp xúc và hoàn lưu bất tổ chức.[25] Cục Khí tượng Ấn Độ (IMD) bắt đầu theo dõi hệ thống như một vùng áp thấp trong cùng ngày, ngay trước khi nó đi vào vịnh Bengal.[2][26] IMD nâng cấp nó thành một vùng thấp vào ngày 11, nhưng một hình ảnh từ vệ tinh cho thấy vùng thấp có đường kính rộng và đối lưu nông, và không khí khô bắt đầu chi phối rìa tây của nó.[26][27] Ngày 13 tháng 11, IMD nâng cấp hệ thống lên thành áp thấp nhiệt đới yếu và đánh số hiệu BOB 05 lúc 0 giờ (UTC).[26] Nằm trên dải hội tụ có trục Bắc-Đông Nam, JTWC ban hành "Cảnh báo về Sự hình thành Xoáy thuận nhiệt đới" lần thứ hai cho áp thấp này khi nó được tổ chức tốt hơn.[28] Hoàn lưu áp thấp nhiệt đới đã hiện ra một cách đầy đủ nhưng được xác định vào ngày 14, và đối lưu sâu bị cắt ở phía tây bắc do độ đứt gió thẳng đứng vừa phải bị chi phối bởi dòng chảy về phía đông.[29]

Tàn dư Wilma ở Sừng Châu Phi ngày 21 tháng 11

Vào ngày 15 tháng 11, JTWC nâng cấp áp thấp trên thành một cơn bão nhiệt đới và tiếp tục chỉ định số hiệu 30W, khi nó di chuyển với tốc độ chậm và được giám sát chặt chẽ nhưng một phần của nó đã tiếp xúc với các đối lưu sâu bị cắt về hướng Tây. Nó phát triển dòng chảy xuyên tâm, nhưng về hướng đông và chi phối độ đứt gió thẳng đứng vừa phải do sự ảnh hưởng của cơn bão nhiệt đới.[30] Tuy nhiên, 30W được tính là một cơn bão nhiệt đới trong vòng 18 giờ trong bản báo cáo cuối năm.[2] Ngày 16 tháng 11, JTWC đã ban hành cảnh báo cuối cùng về 30W, khi cường độ đã suy yếu và dưới mức cảnh báo do dối lưu đã suy yếu nhanh chóng.[31] Lúc 07:30 UTC, Áp thấp nhiệt đới yếu BOB 05 đã đổ bộ vào khu vực Tamil Nadu, Ấn Độ, và nó suy yếu thành một vùng áp thấp trên đất liền lúc 00:00 UTC của ngày hôm sau, ngay trước khi đi vào biển Ả Rập.[26] Kể từ ngày 19 tháng 11, tàn dư của vùng thấp hậu bão số 13 không còn cơ hội phát triển khi nó tiếp tục đi về hướng tây và bị chi phối bởi không khí khô có cường độ rất mạnh.[32] Tàn dư còn sót lại của nó gần như đứng yên trong ngày hôm đó và quay về phía tây-tây nam vào ngày 20 tháng 11, trước khi tan hoàn toàn ở gần Socotra, Yemen vào ngày hôm sau, 21 tháng 11.[2]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Bão_số_13_năm_2013 http://www.deccanherald.com/content/369772/16-kill... http://floodlist.com/asia/storms-central-philippin... http://www.philstar.com/headlines/2013/11/05/12531... http://weather.noaa.gov/pub/data/raw/wd/wdpn32.pgt... http://weather.noaa.gov/pub/data/raw/wt/wtio22.pgt... http://weather.noaa.gov/pub/data/raw/wt/wtio32.pgt... http://weather.noaa.gov/pub/data/raw/wt/wtpn22.pgt... http://weather.noaa.gov/pub/data/raw/wt/wtpn32.pgt... http://weather.noaa.gov/pub/data/raw/wt/wtpq22.rjt... http://www.rsmcnewdelhi.imd.gov.in/images/pdf/publ...